افزایش عمر زیربندی پس از اورهال، در درجه اول به کنترل عوامل سایشی که توسط نیروی انسانی و محیط کار ایجاد میشوند، بستگی دارد. حتی باکیفیتترین قطعات نو (پین، بوش، رولیک و کفشک) نیز در صورت عدم رعایت اصول نگهداری، به سرعت مستهلک میشوند.
راهکارهای زیر به صورت سیستماتیک برای به حداکثر رساندن عمر زیربندی اورهال شده ضروری هستند:
۱. مدیریت نگهداری پیشگیرانه (Critical Maintenance)
مهمترین عامل کنترل شده در مدیریت زیربندی، نگهداری است که تأثیر مستقیمی بر طول عمر قطعات نو دارد.
الف) تنظیم دقیق کشش زنجیر (Track Tension)
کشش زنجیر حیاتیترین عامل در سایش زیربندی است.
-
کشش بیش از حد سفت (Too Tight): اصطکاک داخلی پین و بوشها را به شدت افزایش داده، بار اضافی بر بوشها، رولیکها و آیدلرها وارد میکند و منجر به سایش سریع و مصرف سوخت بیشتر میشود.
-
کشش بیش از حد شل (Too Loose): باعث لغزش و پدیده شلّاق زدن (Whipping) زنجیر شده، آن را مستعد خروج از مسیر (De-tracking) کرده و سایش شدید در لبه رولیکها (Flange Wear) را به دنبال دارد.
-
تغییر بر اساس شرایط: کشش باید بر اساس نوع مواد (خاک، سنگ، شن، گل) تنظیم شود. در مواد چسبنده یا گلآلود، زنجیر باید کمی شلتر تنظیم شود تا فضای کافی برای تخلیه مواد فراهم شود.
ب) تمیزکاری منظم
-
جلوگیری از انباشت: در شرایط گلی، برفی یا یخزده، مواد انباشت شده در زیربندی به خصوص بین فریم و رولیکها، زنجیر را به زور سفت نگه میدارند (مانند یک کشش مصنوعی). این موضوع باعث افزایش اصطکاک و فشار مضاعف بر بوشها و Sealهای رولیکها میشود.
-
تخلیه مواد: پس از کار در مواد چسبنده، دستگاه باید در یک سطح سخت و خشک پارک شده و زیربندی آن با دقت تمیز شود تا مواد ساینده تخلیه شوند.
ج) بازرسیهای دوره ای
-
چک کردن سختافزار (Hardware): به طور منظم تمام پیچ و مهرههای کفشکها را از نظر شل شدن بررسی کنید. از دست دادن یک کفشک یا شل شدن پیچها میتواند منجر به لرزشهای شدید و آسیب به کل مجموعه شود.
-
بازرسی نشتی: رولیکها و آیدلرها را از نظر نشتی روغن چک کنید. یک نشتی روغن در یک رولیک نو، به سرعت باعث قفل شدن آن و ایجاد یک "نقطه تخت" (Flat Spot) روی بوش زنجیر میشود که سایش را به صورت موضعی و فاجعهبار افزایش میدهد.
۲. بهبود تکنیکهای عملیاتی (Operator Technique)
اپراتور، مسئول ۷۰ تا ۸۰ درصد از سایش زیربندی است. آموزش اپراتور در دوره پس از اورهال حیاتی است.
الف) کاهش چرخشها (Minimize Turning)
-
اجتناب از چرخش درجا (Pivot Turns): چرخش درجا، بالاترین میزان سایش را بر لبههای کفشک و پین/بوشها وارد میکند. تا حد امکان، از طریق چرخشهای تدریجی و گسترده عمل کنید.
-
چرخش در دنده عقب (برای بولدوزر): در بولدوزرها، سعی کنید چرخشهای لازم را در حین حرکت به عقب انجام دهید. این کار سایش کمتری نسبت به چرخش در حین هل دادن بار به جلو ایجاد میکند.
ب) کاهش سرعت و ضربه
-
سرعت: از کارکردن مداوم در بالاترین دنده خودداری کنید. سرعت بالا، شوکهای کوبشی را به رولیکها و فاینال درایوها افزایش میدهد.
-
کاهش پیمایش در دنده عقب: کارکردن طولانی در دنده عقب (به ویژه در بولدوزرها) باعث میشود تماس بوش با دنده اسپراکت در یک سمت غیرمعمول صورت گیرد و سایش ناهمگون ایجاد شود.
ج) مدیریت شیبها (Slope Management)
-
کاهش کار مداوم روی شیب: کارکردن مداوم در جهت مورب یا عرضی روی شیبها، فشار را به شدت بر رولیکهای یک سمت و لبههای داخلی آنها متمرکز میکند و باعث سایش سریع لبه (Flange Wear) میشود.
-
تغییر جهت کار: در صورت امکان، الگوی کار را طوری تغییر دهید که فشار سایش به طور متناوب روی زیربندی پخش شود.
۳. تضمین کیفیت پس از اورهال (Quality Assurance)
کیفیت اورهال زیربندی تأثیر مستقیم بر عمر آن دارد.
الف) همراستایی و نصب (Alignment)
-
تنظیم آیدلر (Idler Alignment): مطمئن شوید که آیدلر و رولیکها پس از نصب مجدد کاملاً با مسیر حرکت زنجیر همراستا هستند. عدم همراستایی (Misalignment) باعث میشود زنجیر به لبه رولیکها ساییده شده و سایش ناهمگون و سریع لبهها رخ دهد.
-
کیفیت رولیک و آیدلر: استفاده از رولیکهای نو یا با کیفیت بازسازی شده که دارای آببندهای سالم هستند، ضروری است. رولیکی که قفل شده باشد، بوش زنجیر را به سرعت از بین میبرد.
ب) انتخاب کفشک مناسب (Correct Shoe Selection)
-
عرض کفشک: همیشه از کمترین عرض کفشک مورد نیاز برای شناوری (Flotation) استفاده کنید. کفشکهای بیش از حد پهن (Wide Shoes)، به خصوص در شرایط سنگی یا سخت، فشار اهرمی (Leverage) بیشتری بر روی لینکهای زنجیر و پینها وارد کرده و ریسک شکستگی را افزایش میدهند.
-
تکلبه در مقابل دولبه: در بولدوزرها، اغلب از کفشکهای تکلبه (Single-Bar Grousers) استفاده میشود تا سطح تماس کمتری با مواد داشته باشند و چرخش آسانتر شود. در بیلهای مکانیکی، کفشکهای سهلبه رایج هستند.
با ترکیب این اقدامات (کشش زنجیر دقیق، عادات عملیاتی بهتر، و بازرسی منظم) میتوان عمر زیربندی تازه اورهال شده را تا ۴۰٪ افزایش داد.
